Thực tại ảo (còn gọi là thực tế ảo - Virtual Reality - VR) là thuật ngữ miêu tả một môi trường được giả lập bởi con người, do con người chủ động thiết kế qua các ứng dụng phần mềm chuyên dụng, được hiển thị trên màn hình máy tính hoặc thông qua kính thực tại ảo nhằm đem lại những trải nghiệm thực tế nhất cho người xem, như họ đang ở trong chính không gian đó. Để gia tăng tính trải nghiệm, các môi trường giả lập được tích hợp thêm giác quan khác như: Khứu giác, xúc giác. Hiện nay, phổ biến nhất vẫn là tiếp nhận thông tin qua cơ quan xúc giác hay cảm giác chạm, nghĩa là người dùng có thể tương tác với môi trường ảo thông qua các cử động của cơ thể: Họ có thể cảm nhận được các đối tượng ảo và điều khiển (xoay hay di chuyển) chúng. Môi trường ảo nhận biết được tác động của người dùng và ngay lập tức đáp ứng lại mong muốn của họ.

Thực tế ảo (Virtual Reality - VR) đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, trong đó báo chí cũng không ngoại lệ. Công nghệ thực tại ảo (Virtual Reality - VR) hứa hẹn sẽ là một công nghệ đầy tiềm năng trong ngành báo chí truyền thông và có thể giúp tăng tính tương tác và trải nghiệm độc đáo cho độc giả. Từ đó giúp họ hiểu rõ hơn về các vấn đề và khám phá thế giới một cách trực quan hơn.

Ví dụ, một số tờ báo đã sử dụng công nghệ thực tế ảo để tạo ra các bài báo về du lịch, giúp người đọc có thể tham quan các địa điểm du lịch một cách trực tiếp và sống động hơn. Ngoài ra, thực tế ảo cũng có thể được sử dụng để tạo ra các bài báo về các sự kiện thể thao, âm nhạc, hoặc các cuộc diễn tập quân sự, giúp người đọc có thể trải nghiệm những cảm giác như thật một cách tuyệt vời.

Báo chí thực tế ảo (VR) đang trở thành xu hướng mới của báo chí hiện đại

Các ứng dụng của VR trong báo chí truyền thông bao gồm: (1)Truyền tải tin tức: VR cho phép người dùng trải nghiệm một sự kiện hoặc tình huống nhất định một cách trực quan và sống động hơn. Ví dụ, một báo có thể sử dụng VR để truyền tải thông tin về một vụ tai nạn giao thông hoặc một sự kiện thể thao; (2) Tạo ra nội dung tương tác: VR cho phép người dùng tương tác với nội dung báo chí một cách trực tiếp. Ví dụ, một báo có thể tạo ra một trò chơi VR để giúp người đọc hiểu rõ hơn về một chủ đề nào đó; (3) Tạo ra trải nghiệm mới: VR cho phép người dùng trải nghiệm những điều mà họ không thể trải nghiệm trong thế giới thực. Ví dụ, một báo có thể tạo ra một trải nghiệm VR để giúp người đọc hiểu rõ hơn về một địa điểm nào đó; (4) Tạo ra các bài báo và video thực tế ảo để giúp người đọc hiểu rõ hơn về các vấn đề phức tạp, như khoa học, công nghệ và chính trị; (5) Tạo ra các bài báo và video thực tế ảo để giúp người đọc khám phá các nền văn hóa và địa điểm trên toàn thế giới; 

Thực tế ảo đã được sử dụng trong báo chí truyền thông trên toàn thế giới. Một số tờ báo lớn như The New York Times, The Guardian, BBC, CNN, và Al Jazeera đã sử dụng công nghệ VR để tạo ra những trải nghiệm mới cho người đọc. Ví dụ: The New York Times đã tạo ra một số bài báo sử dụng VR để truyền tải thông tin về các sự kiện quan trọng như cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, cuộc chiến chống ISIS ở Iraq và Syria, và cuộc khủng hoảng người tị nạn ở châu Âu, nhờ đó, người đọc có thể trải nghiệm những sự kiện này một cách sống động và trực quan hơn; Tờ The Guardian cũng đã sử dụng thực tế ảo để tạo ra các bài báo tương tác về các vấn đề như biến đổi khí hậu và chính trị; Các tờ báo khác như The Washington Post và BBC cũng đã sử dụng thực tế ảo để tạo ra các trải nghiệm tương tác cho người đọc. 

Ngoài ra, một số tờ báo cũng đã sử dụng VR để tạo ra những trò chơi tương tác như trò chơi giải đố về lịch sử và trò chơi tìm kiếm đồ vật ẩn trong một bức tranh.

Ứng dụng VR/AR đang dần được phủ sóng, nhất là phương tiện truyền thông

Ở Việt Nam, sử dụng thực tế ảo trong báo chí truyền thông vẫn còn khá mới mẻ và chưa được phổ biến rộng rãi. Tuy nhiên, một số tờ báo lớn như VnExpress, Zing News, VietnamNet đã bắt đầu sử dụng công nghệ VR để tạo ra những trải nghiệm mới cho người đọc. Ví dụ, VnExpress đã sử dụng VR để truyền tải thông tin về một số địa điểm du lịch nổi tiếng ở Việt Nam như Hạ Long, Sapa, Phú Quốc. Nhờ đó, người đọc có thể trải nghiệm những cảnh đẹp của những địa điểm này một cách sống động và trực quan hơn.

Việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) vào báo chí có thể mang lại nhiều lợi ích, bao gồm: (1) Tăng tính tương tác: VR cho phép người đọc có thể tương tác với nội dung báo chí một cách trực quan hơn, giúp tăng tính tương tác và thu hút độc giả; (2) Tăng tính chân thực: VR cho phép người đọc có thể trải nghiệm một cách chân thực hơn, giúp tăng tính chân thực của nội dung báo chí; (3) Tăng tính độc đáo: VR cho phép người đọc trải nghiệm những nội dung độc đáo, khác biệt so với những nội dung thông thường, giúp thu hút độc giả; (4) Tăng tính trải nghiệm: VR cho phép người đọc trải nghiệm một cách đa chiều, giúp tăng tính trải nghiệm của nội dung báo chí; (5) Tăng tính sáng tạo: VR cho phép các nhà báo, biên tập viên có thể sáng tạo ra những nội dung mới, độc đáo và thu hút độc giả hơn.

Việc sử dụng thực tế ảo trong báo chí cũng đòi hỏi các nhà báo phải có kiến thức về công nghệ này và phải có kỹ năng để tạo ra các nội dung thực tế ảo chất lượng cao. bởi sự khác biệt lớn nhất của báo chí ứng dụng công nghệ thực tại ảo là khả năng tương tác đặc biệt với người dùng. Để có thể tạo ra các kịch bản tốt cho các tác phẩm báo nhúng, phóng viên cần phải nắm rõ được đặc tính tương tác của các thiết bị trải nghiệm mà công chúng sử dụng để xem tác phẩm báo nhúng. Cụ thể hơn, người sáng tác kịch bản cần tìm hiểu khả năng tương tác với các giác quan của con người mà thiết bị đem lại, để từ đó đưa ra các điểm nhấn tương tác nhằm tạo ra cảm giác đắm chìm và chân thực nhất.

Ngoài ra, việc sử dụng thực tế ảo cũng đòi hỏi các thiết bị phần cứng và phần mềm đắt đỏ, do đó, việc áp dụng công nghệ này trong báo chí cần được đánh giá kỹ lưỡng về mặt kinh tế.Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ và nhu cầu của người đọc, việc sử dụng VR trong báo chí truyền thông sẽ tiếp tục được khai thác và phát triển trong tương lai. Nhìn lại lịch sử báo chí, đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của báo chí hiện đại, có thể thấy báo chí Việt Nam luôn vận động theo xu hướng tích cực của báo chí thế giới và công nghệ báo chí thực tế ảo chắc hẳn không nằm ngoài xu thế đó.