Sự phát triển mạnh mẽ của chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo AI đang tác động sâu sắc đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Báo chí với sứ mệnh nhạy bén, đi đầu cũng không đứng ngoài guồng của sự tác động này. Trí tuệ nhân tạo đang được đánh giá sẽ làm thay đổi toàn diện ngành báo chí, giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc, tăng tốc độ và hiệu quả trong việc truyền tải thông tin. AI tự động hóa các tác vụ thông thường, thu thập, phân tích nhanh chóng dữ liệu, phản hồi từ độc giả. Đồng thời hỗ trợ quá trình viết bài, biên tập, quản trị nội dung giúp gia tăng tốc độ sản xuất tin bài… Từ đó, các nhà báo có thể áp dụng vào nghiên cứu các tin bài sâu và mang lại nội dung chất lượng hơn.

Với nhiều cơ hội mới mà AI mở ra cho hoạt động báo chí, nhiều tòa soạn đang dần áp dụng trí tuệ nhân tạo vào hỗ trợ việc sản xuất nội dung, thiết kế, phát hành tin bài thông qua việc cá nhân hóa, tìm hiểu nhu cầu bạn đọc. Nhiều tòa soạn cũng đã sử dụng AI ở các sản phẩm đồ họa, bài viết longform (phóng sự chuyên sâu, sử dụng đồ hoạ, hình ảnh lớn, ấn tượng với hiệu ứng chuyển động) để tăng tương tác với bạn đọc. Những sản phẩm báo chí với sự hỗ trợ của công nghệ đã góp phần tạo nên sự hấp dẫn đối với công chúng. Từ đó từng bước làm thay đổi trải nghiệm người dùng về cả nội dung và hình thức phân phối thông tin.

Trí tuệ nhân tạo AI tạo ra bước đột phá đến hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội, trong đó có hoạt động báo chí - truyền thông.

Có thể thấy, sử dụng các ứng dụng AI trong báo chí truyền thông đã góp phần không nhỏ trong việc tăng hiệu suất làm việc của đội ngũ những người làm báo, thúc đẩy sự  đổi mới, sáng tạo  tại các tòa soạn báo trong bối cảnh kỷ nguyên số.

Các ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong báo chí truyền thông rất đa dạng và phong phú. Dưới đây là một số ví dụ: (1) Tự động tạo nội dung: AI có thể được sử dụng để tạo ra các bài báo, bài viết và nội dung khác một cách tự động. Các hệ thống này có thể sử dụng các thuật toán học máy để phân tích dữ liệu và tạo ra các bài viết về các chủ đề khác nhau; (2) Phân tích dữ liệu: AI có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu từ các nguồn khác nhau, bao gồm các trang web, mạng xã hội và các nguồn tin khác. Các hệ thống này có thể giúp các nhà báo và nhà xuất bản tìm kiếm thông tin và dữ liệu quan trọng để tạo ra các bài viết và nội dung khác; (3) Dự đoán xu hướng: AI có thể được sử dụng để dự đoán xu hướng trong các lĩnh vực khác nhau, bao gồm cả báo chí và truyền thông. Các hệ thống này có thể phân tích dữ liệu và đưa ra các dự đoán về các xu hướng sắp tới, giúp các nhà báo và nhà xuất bản tạo ra các bài viết và nội dung phù hợp với nhu cầu của độc giả; (4) Tối ưu hóa SEO: AI có thể được sử dụng để tối ưu hóa SEO cho các trang web báo chí và truyền thông. Các hệ thống này có thể phân tích các từ khóa và các yếu tố khác để giúp các trang web đạt được thứ hạng cao trên các công cụ tìm kiếm.

Hạn chế của AI trong báo chí

Với sự phát triển của AI, báo chí AI đang trở thành một công cụ hữu ích cho các nhà báo và nhà xuất bản. Nó có thể giúp tăng tốc độ sản xuất nội dung, giảm chi phí và cải thiện chất lượng báo chí. Tuy nhiên, cũng có những lo ngại về việc AI có thể thay thế hoàn toàn các nhà báo và ảnh hưởng đến chất lượng nội dung, cần có sự cân nhắc và đánh giá kỹ lưỡng để đảm bảo rằng nó sẽ không ảnh hưởng đến chất lượng và tính chính xác của thông tin được cung cấp cho công chúng.

Bên cạnh những tác động tích cực cho hoạt động báo chí, AI cũng đặt ra nhiều bài toán khó đòi hỏi mỗi nhà báo và các chủ thể quản lý cần tìm ra lời giải phù hợp.

Khảo sát công bố ngày 20/9 của Trường Kinh tế và Khoa học chính trị London (Anh) trong khuôn khổ dự án “JournalismAI” cho thấy, trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence - AI) mang đến cả lợi ích và rủi ro trong hoạt động báo chí. Mặc dù trí tuệ nhân tạo làm nên một cuộc cách mạng về công nghệ đối với tất cả các ngành nghề nói chung, với báo chí nói riêng.  Nhưng kết quả khảo sát cũng cho thấy, hơn một nửa những người được hỏi trong khảo sát của Trường Kinh tế và Khoa học chính trị London cho biết, họ lo ngại về "tác động đạo đức của việc tích hợp AI đối với chất lượng biên tập và các khía cạnh khác của báo chí”.

Các tác giả của khảo sát cho biết: “Các nhà báo đang cố gắng tìm ra cách tích hợp các công nghệ AI vào công việc của họ để duy trì các giá trị báo chí như tính chính xác, công bằng và minh bạch”. Đồng thời nhóm tác giả nói thêm rằng một số nhà báo lo ngại công nghệ AI có thể thương mại hóa ngành này hơn nữa và làm xói mòn niềm tin của công chúng vào báo chí.

Một số hạn chế của AI trong báo chí đã được các chuyên gia chỉ ra, bao gồm:

(1) Khả năng hiểu và phân tích ngôn ngữ tự nhiên: AI hiện tại vẫn chưa thể hoàn toàn hiểu và phân tích được ngôn ngữ tự nhiên, đặc biệt là các ngôn ngữ phức tạp như tiếng Việt; (2) Khả năng đánh giá và phân tích thông tin: AI có thể tự động thu thập và xử lý thông tin, nhưng nó vẫn cần sự hỗ trợ của con người để đánh giá và phân tích thông tin một cách chính xác và đầy đủ; (3) Khả năng tạo ra nội dung chất lượng: AI có thể tạo ra nội dung tự động, nhưng chất lượng của nội dung này vẫn chưa thể sánh với nội dung được tạo ra bởi con người; (4) Khả năng đưa ra quyết định và phân tích chính sách: AI có thể cung cấp thông tin và dữ liệu để hỗ trợ quyết định và phân tích chính sách, nhưng nó không thể thay thế hoàn toàn vai trò của con người trong việc đưa ra quyết định và phân tích chính sách.

Thực tế cho thấy, các phần mềm ứng dụng AI thể hiện nhiều tính năng vượt trội, nhưng xét đến cùng, đó cũng chỉ là một công cụ mà nhà báo phải học cách để làm chủ nó, sử dụng nó để phục vụ cho hoạt động tác nghiệp của mình. Tận dụng tối đa những lợi thế và khắc phục những hạn chế mà công nghệ chưa làm được chính là chìa khóa để các cơ quan báo chí và đội ngũ những người làm báo hiện nay thích ứng với một kỷ nguyên mới với sự hiện diện ngày nhiều của trí tuệ nhân tạo./.