Đồng chủ trì có các đồng chí: Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; Thiếu tướng Đoàn Xuân Bộ, Tổng Biên tập Báo Quân đội nhân dân; Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam; Tạ Bích Loan, Trưởng Ban sản xuất các chương trình giải trí (VTV3), Đài Truyền hình Việt Nam. 

Mở đầu phiên thứ hai của hội thảo quốc tế “Quản trị tòa soạn báo chí số, lý luận, thực tiễn, kinh nghiệm tại khu vực ASEAN”, nhà báo Trần Tiến Duẩn, Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus - TTXVN khẳng định: ứng dụng công nghệ số để thay đổi mô hình tòa soạn từ quản trị nhân lực, sản xuất thông tin, tối ưu hóa dữ liệu, đến quy trình xuất bản và phân phối nội dung – đó là hướng đi mà hầu hết các cơ quan báo chí đã và đang xây dựng nhằm tạo nên một tòa soạn đa phương tiện hội tụ những giá trị của công nghệ, kỹ năng và thích ứng để mang lại những giá trị đột phá cho công chúng.

Theo nhà báo Trần Tiến Duẩn, quá trình chuyển đổi số đòi hỏi các tòa soạn/tổ hợp báo chí phải lấy hoạt động xuất bản số làm trung tâm, phân chia nhiệm vụ của các nhân sự cho phù hợp, tạo sự thống nhất giữa các bộ phận xuất bản từ text, ảnh, phát thanh, truyền hình, đồ họa… Việc hội tụ thể hiện cả về kết cấu sắp xếp vị trí chỗ ngồi, đến phân cấp phân quyền lãnh đạo các đơn vị, cấp phòng, cho đến thiết lập các nền tảng quản trị nội dung hội tụ.

Nhà báo Trần Tiến Duẩn, Tổng Biên tập Báo Điện tử Vietnamplus.vn phát biểu tại hội nghị

Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus nhận định để bắt kịp với xu hướng của báo chí kỹ thuật số, có năng lực thực hiện những nhiệm vụ trên, các tòa soạn cần xây dựng một hạ tầng kỹ thuật và hệ thống quản trị nội dung (CMS) đủ mạnh để công nghệ số phát huy hiệu quả phục vụ báo chí, giúp những người làm báo trong thời đại công nghệ số giảm bớt những công việc lặp đi lặp lại mà tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra những sản phẩm sáng tạo. Hệ thống CMS như mô tả phải bảo đảm những yêu cầu: sử dụng công nghệ để theo dõi và thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả mạng xã hội, trang web, và nguồn tin truyền thống; sử dụng các công cụ và thuật toán để phân tích, tóm tắt, và tổ chức dữ liệu tin tức một cách hiệu quả; xuất bản nhanh đó là cung cấp khả năng phản hồi nhanh chóng và khả năng xuất bản tin tức ngay lập tức khi có sự kiện quan trọng diễn ra, linh hoạt trong nội dung: có khả năng chuyển đổi giữa các định dạng nội dung khác nhau, chẳng hạn như văn bản, hình ảnh, video, và podcast để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người đọc; tích hợp các định dạng nội dung khác nhau và quản lý chúng một cách hiệu quả, từ văn bản đến video và hình ảnh; tự động hóa quy trình: sử dụng tự động hóa để giảm thời gian và công sức trong việc xử lý và xuất bản nội dung; sử dụng các nền tảng trực tuyến, ứng dụng di động, và các kênh khác để phân phối tin tức một cách rộng rãi và linh hoạt, đảm bảo nội dung có thể hiển thị và tương tác tốt trên nhiều thiết bị và nền tảng khác nhau; sử dụng công nghệ để xác minh và kiểm tra tính chính xác của thông tin, tránh lan truyền tin đồn và tin giả mạo, bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu nhạy cảm của người đọc và nguồn tin tức; đảm bảo các thiết bị mạng, thiết bị an toàn thông tin và lưu trữ dữ liệu, vận hành hoạt động của các hệ thống thông tin ổn định, hiệu năng cao; khả năng tương tác với độc giả thông qua các nền tảng truyền thông xã hội và các kênh khác để tạo ra một môi trường tham gia và tích cực đồng thời thu thập và đánh giá phản hồi từ độc giả để cải thiện chất lượng và nội dung của tin tức...

Chia sẻ về mô hình toà soạn báo chí số của Thông tấn xã Việt Nam, nhà báo Trần Tiến Duẩn cho biết: "cho đến nay, tất cả các đơn vị xuất bản trực thuộc TTXVN đã hoàn thiện và vận hành theo mô hình đầy đủ của toà soạn báo chí số. Việc áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp nêu trên là một trong những động lực chính giúp cho tổng số lượt truy cập hàng năm của các Báo, Trang Thông tin điện tử TTXVN tăng gần 100 lần so với 8 năm trước đây (năm 2014 là 15,8 triệu lượt, năm 2022 đạt 1,5 tỷ lượt). Không chỉ số lượng truy cập, các chỉ số quan trọng khác như thời gian trung bình của phiên, số trang/ phiên... cũng tăng vượt bậc từ 2-4 lần. Hiện nay, TTXVN đang tiếp tục hoàn thiện và đi vào chiều sâu của mô hình truyền thông hội tụ, mô hình sản xuất đa phương tiện tập trung. Đồng thời với đó là việc tích hợp những ứng dụng công nghệ mới, nhất là công nghệ AI, nhằm xây dựng một “hệ sinh thái số” của TTXVN, từ đó phát triển thêm nhiều loại hình thông tin mới, nhiều kênh tiếp cận mới, nhiều gói thông tin mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng; giúp các tòa soạn tiếp tục giữ được vị thế trong xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay".

Xu thế tích hợp các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo vào sản xuất và quản trị tòa soạn là không thể đảo ngược. Các báo điện tử của TTXVN cũng sớm nắm bắt xu hướng này khi tích hợp chức năng gợi ý từ khóa, giúp các biên tập viên thuận lợi hơn trong quá trình tác nghiệp, tạo thêm cơ hội cạnh tranh của tin tức chính thống trên các nền tảng tìm kiếm phổ biến như Google Search, Bing, Cốc Cốc. Ngoài ra, các biên tập viên cũng được khuyến khích sử dụng chùm công cụ gồm biến giọng nói thành văn bản (phục vụ bóc băng), biến văn bản thành giọng nói (sản xuất podcast, video) và công cụ tạo ảnh minh họa sử dụng Dall-E, giúp các bài viết sinh động hơn.

Tại Hội thảo, ông Aditta Kittikhoun, Hội Nhà báo Lào phát biểu tham luận với chủ đề: Từ In ấn đến Pixel: Cuộc cách mạng báo chí truyền thông của Lào

Chia sẻ về "Cuộc cách mạng báo chí truyền thông của Lào", ông Aditta Kittikhoun, Hội Nhà báo Lào mang đến hội nghị một bức tranh tổng quan về sự phát triển của báo chí Lào kể từ khi hình thành đến nay. Thông tin tổng quan về truyền thông truyền thống tại Lào, ông Aditta Kittikhoun cho biết hiện nay Lào có 24 tờ báo, 32 đài truyền hình, 44 đài phát thanh, tất cả đều trực thuộc chính phủ quản lý. Báo chí Lào đã có những bước phát triển nhanh chóng, kể từ khi tờ báo đầu tiên của Lào ra đời năm 1930 đến nay, báo chí Lào đã hội nhập về mặt công nghệ số một cách nhanh chóng. Từ năm 2008, Luật Truyền thông của Lào cho phép tư nhân đầu tư vào không gian truyền thông. Hiện nay, các tòa soạn của báo chí Lào đang chuyển mình rõ nét bằng cách ứng dụng công nghệ số vào quản trị tòa soạn và đổi mới phương thức tác nghiệp của phóng viên. Cùng với sự phát triển của mạng xã hội, Lào xuất  hiện hình thức báo chí công dân - mỗi người dùng mạng xã hội đều có thể xuất bản tin tức lên internet, Facebook đã trở thành một trong những trang thông tin chính của công chúng. Các trang web tiếng Lào phụ thuộc vào Facebook để giới thiệu lưu lượng truy cập (trên 90- 98%).

Trong bối cảnh của cuộc cách mạng số, vấn đề tổ chức và quản lý hoạt động báo chí truyền thông đang trở thành vấn đề quan tâm của các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các cơ quan báo chí. Một trong những khía cạnh quan trọng của hoạt động này là tổ chức và quản trị tòa soạn. Dưới tác động của công nghệ số, mô hình quản trị tòa soạn đã và đang thay đổi từ việc tổ chức sản xuất sản phẩm đến việc quản trị tòa soạn để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của của công chúng.

Nhà báo Nguyễn Hồng Hải, Phó Tổng Biên tập báo Quân đội nhân dân phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, Đại tá, nhà báo Nguyễn Hồng Hải, Phó Tổng Biên tập Báo Quân đội nhân dân cho biết: Báo Quân đội nhân dân đang tập trung phát triển nội dung một cách toàn diện cả về số lượng và chất lượng. Hướng tập trung chính vào phát triển nội dung chính luận, đa phương tiện và báo chí dữ liệu, đồng thời phát huy thế mạnh, tính độc quyền về lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Báo Quân đội nhân dân đang hướng đến những bài viết sâu toàn cảnh, dựa trên nền tảng dữ liệu lớn, với cách trình bày theo hướng trực quan, đa phương tiện, tương tác và cá nhân hóa; có thông tin chuyên sâu cho độc giả trung thành; hướng đến đối tượng nghiên cứu theo các lĩnh vực; thông tin phù hợp với các nhóm độc giả khác nhau; đưa nội dung lên nhiều nền tảng số; hướng tới cá nhân hóa giao diện người dùng; ứng dụng công nghệ mới (trí tuệ nhân tạo) để đưa nội dung phù hợp tới bạn đọc… Về quản trị tòa soạn số, Báo Quân đội nhân dân đang nhấn mạnh vào nhiệm vụ: Xây dựng hệ thống phần mềm tòa soạn hội tụ; xây dựng bộ chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động đối với phóng viên, biên tập viên.

Tiến sỹ Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhận định, công nghệ số có tác động mạnh mẽ đối với các cơ quan báo chí truyền thông theo hướng đa nền tảng, đa dịch vụ, đa phương tiện hướng tới tòa soạn số, đóng vai trò trung tâm trong định hướng thông tin và định hướng dư luận xã hội trong tình hình mới.

Tiến sỹ Trần Quang Diệu, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định: để xây dựng mô hình tòa soạn số, chúng ta cần hiểu rõ vai trò, ý nghĩa của quá trình chuyển đổi số tại các cơ quan báo chí. Thực tế cho thấy, xây dựng tòa soạn số, bản chất là thực hiện chuyển đổi số toàn diện các hoạt động của một cơ quan báo chí truyền thông. Trước tiên, chúng ta có thể hiểu, quá trình chuyển đổi số cơ quan báo chí thường được thực hiện thông qua 3 giai đoạn: giai đoạn số hóa, giai đoạn tin học hóa và giai đoạn chuyển đổi số. 

Theo đó, các cơ quan báo chí Việt Nam đã chuyển đổi rất nhanh khi Việt Nam tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế. Chỉ trong thời gian ngắn, các cơ quan báo chí truyền thông ở Việt Nam đã chuyển đổi sang môi trường số, số hóa các dữ liệu và tin học hóa các hoạt động. Cuộc cách mạng công nghệ thông tin Internet những thập kỷ nửa cuối thế kỷ 20 chính là môi trường sản sinh ra một loại hình báo chí mới: báo điện tử - thể loại báo chí được đánh giá là chi phí thấp nhưng hiệu quả cao.

Để thực hiện xây dựng mô hình tòa soạn số, theo Tiến sỹ Trần Quang Diệu: một cơ quan báo chí truyền thông cần đảm bảo thực hiện tốt các yếu tố: xây dựng văn hóa và chiến lược số; gắn kết độc giả; chuyển đổi và thay đổi và cải tiến quy trình; công nghệ và phân tích và quản lý dữ liệu. Trong đó, mỗi cơ quan báo chí cần xây dựng được môi trường văn hóa và xây dựng chiến lược số cho từng hoạt động của đơn vị, từ khâu quản lý tòa soạn đến khâu sản xuất sản phẩm và phát hành, xuất bản.

Ông Mohamad Najiy Bin Muhammad Jefri, Thư ký NUJ -  Tờ báo New Straits Times (Malaysia) cho biết báo chí Malaysia đã rất tích cực trong công cuộc chuyển đổi từ mô hình tòa soạn truyền thống đến mô hình tòa soạn hội tụ và chuyển đổi số.

Tại Hội thảo, các đồng nghiệp quốc tế đến từ ASEAN nhấn mạnh: Xu hướng chuyển đổi số là tất yếu; đồng thời đánh giá cao các xu hướng chuyển đổi số báo chí ở Việt Nam ngày càng nhanh, toàn diện; quản trị tòa soạn số ở Việt Nam hiện đại. Qua đó, nâng cao chất lượng nội dung, sức cuốn hút, hấp dẫn của các sản phẩm báo chí. Ông Khieu Kola, Chủ tịch Hội Nhà báo Campuchia cho biết: "Hội thảo là nơi để chúng ta chia sẻ kinh nghiệm và những cách giúp chúng ta thay đổi để bắt kịp xu hướng chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí. Chúng ta sẽ phải kết hợp giữa ba nhà đó là nhà báo, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp. Chúng ta cần phải đào tạo người trẻ trong lĩnh vực báo chí. Chúng ta cũng cần chú trọng đến công nghệ, không có công nghệ chúng ta không có được tiến bộ trong cuộc sống, kinh tế xã hội khó phát triển. Vì thế báo chí cũng sẽ phải chú trọng vào công nghệ. Nhờ công nghệ, khu vực Đông Nam Á sẽ kết nối được với nhau để cùng phát triển và giữ được ổn định".

Phát biểu tại Hội thảo, ông Chavarong Limpattamapanee, Chủ tịch Hội Nhà báo Thái Lan nhấn mạnh: "Các đơn vị truyền thông của chúng tôi ở Thái Lan đang nỗ lực thay đổi để bắt kịp với chuyển đổi số trong báo chí truyền thông, quản trị tòa soạn (newsroom). Chúng tôi đã có được nhiều bài học kinh nghiệm, đặc biệt là khi phải đối mặt với sự nổi lên của truyền thông qua các nền tảng mạng xã hội, nhất là chúng tôi cũng phải điều chỉnh để tìm kiếm lợi nhuận, nguồn thu từ mạng xã hội. Trong quá trình đó, chúng tôi không chỉ phải đối mặt với các vấn đề liên quan công nghệ mà còn phải thay đổi chiến lược marketing liên quan tới nội dung. Ví dụ, khi làm một nội dung nào đó, chúng tôi phải làm sao để có thể đưa tin được trên nhiều nền tảng khác nhau vì mỗi nền tảng đó đều mang lại nguồn thu cho cơ quan truyền thông".

Phát biểu kết luận hội thảo, đồng chí Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh: Hội thảo góp phần gợi mở giải pháp xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số. Các ý kiến và tinh thần tương tác, đoàn kết, sự thống nhất về nhận thức chuyển đổi số của các đại biểu tham luận, cho thấy triển vọng của khối báo chí ASEAN, đoàn kết, hướng tới sự phát triển nền báo chí quốc gia và khu vực chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.