Cách phát hiện các trích dẫn và phát biểu sai lệch
25-03-2023 22:38
Một bức ảnh lan truyền (meme) trên mạng xã hội cách đây không lâu dường như cho thấy Tổng thống Joe Biden đang cố ý leo thang xung đột Nga - Ukraine thành “Chiến tranh thế giới thứ ba”. Và chỉ cần một vài động tác, chúng ta sẽ dễ dàng xác định đó là những thông tin sai lệch.
Meme bao gồm hai bức ảnh (xem phía dưới): Bức ảnh đầu, viết rằng ông Biden đã nói vào ngày 11/3/2022 rằng việc gửi xe tăng đến Ukraine sẽ bắt đầu Thế chiến III. Bức ảnh sau là ông Biden thông báo quyết định gửi xe tăng đến Ukraine vào ngày 25/1/2023.
Dưới đây là cách chúng ta có thể kiểm tra độ chính xác của thông tin này:
Kiểm tra "lý lịch"
Cuộc xung đột Ukraine - Nga đã kéo dài hơn 1 năm và nếu có một điều chúng ta học được, thì đó là: Chiến sự tạo nên những điều kiện hoàn hảo để thông tin sai lệch lan truyền.
Vì vậy, nơi đầu tiên để bắt đầu là tìm ra bài đăng đến từ ai. Nếu biết một chút về người đó, bạn có thể ước tính xem họ có phải là nguồn đáng tin cậy hay không. Họ có phải là nhà báo không? Một chính trị gia? Một người nổi tiếng?
Trong trường hợp này, tên của người đăng là TaraBull. Theo tiểu sử Twitter thì cô này quan tâm đến chứng khoán, NFT, tiền điện tử và đã xuất hiện trên Fox Business. TaraBull có thể không có đủ kiến thức để nói về chủ đề chính trị này so với một nhà báo thực thụ. Vì vậy, chúng ta cần phải tìm hiểu kỹ hơn.
Tìm bằng chứng đáng tin cậy
Bước tiếp theo là tìm bằng chứng đáng tin cậy: Câu nói này của ông Biden đến từ đâu? Cả meme và chú thích đều không bao gồm bất kỳ liên kết nào và đó là điều cần phải thận trọng.
Meme nói rằng Biden đã nói câu trích dẫn vào ngày 11/3/2022, vì vậy chúng ta có thể truy xuất lại thông tin các bài báo về sự kiện ngày hôm đó. Chúng ta có thể làm điều này bằng cách cài đặt các tùy chỉnh nâng cao khi tiềm kiếm với Google.
Truy xuất nguồn gốc thông tin
Trong trường hợp này, chúng ta cần tìm toàn bộ bài phát biểu. Sau đó, để tìm câu trích dẫn trong bài phát biểu và ngữ cảnh của nó, chúng ta có thể dùng công cụ tìm kiếm trong bài để tìm từ "xe tăng".
Trích dẫn đầy đủ cho biết: “Nếu chúng tôi gửi thiết bị tấn công và có máy bay, xe tăng và xe lửa đi cùng với các phi công Mỹ và phi hành đoàn Mỹ, đó sẽ là hành động của Thế chiến III".
Vì vậy, ông Biden không nói rằng chỉ cần gửi xe tăng đến Ukraine (điều Mỹ đã chính thức công bố như thông tin ở bức ảnh thứ hai) là Thế chiến III sẽ bắt đầu. Như đã đề cập, Tổng thống Biden nói rằng việc gửi xe tăng cùng với “các phi công Mỹ và phi hành đoàn Mỹ” có thể bắt đầu Thế chiến III, chứ không phải chỉ gửi xe tăng.
Đánh giá
Như vậy, dòng tweet ám chỉ rằng Thế chiến III có thể xảy ra là không chính xác, sai lệch và thiếu bối cảnh quan trọng. Khi xem bài phát biểu thực tế của Biden, bạn có thể thấy ông không nói rằng việc gửi xe tăng sẽ khơi mào Thế chiến III. Ông xác định rằng việc gửi quân đội, xe lửa và xe tăng mới sẽ là một hành động của chiến tranh.
Điều quan trọng cần lưu ý là chúng ta nên chú ý đến các nguồn có uy tín chứ không phải tài khoản Twitter của người có ảnh hưởng. Ngôn ngữ là một vũ khí, và việc mô tả cuộc chiến ở Ukraine hay bất kỳ cuộc xung đột nào bằng cụm từ “Chiến tranh thế giới thứ ba” sẽ chỉ gieo rắc nỗi sợ hãi.
Bởi vậy, hãy nhớ kiểm tra các thông tin trên mạng xã hội!